Justyna Zaporowska, 2023-03-14
Polski Ład od 1 stycznia 2022 r. wprowadził zmiany m. in. w zasadach obliczania należnej składki zdrowotnej oraz jej rocznego rozliczenia.
Zlikwidowano możliwość odliczenia od podatku 7,75 proc. zapłaconych składek zdrowotnych, wprowadzono także różne wysokości składki dla przedsiębiorców, w zależności od wybranej formy opodatkowania i wysokości uzyskiwanych przychodów/ dochodów.
Dodatkowo każdy płatnik składek opodatkowany za pomocą skali podatkowej, podatku liniowego i ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych ma obowiązek złożyć do ZUS-u roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne. Takie rozliczenie 2023 r. przedsiębiorcy będą składać po raz pierwszy.
Ustawa zdrowotna określa, że rozliczenia rocznego składki zdrowotnej dokonać należy w deklaracji składanej za miesiąc, w którym upływa termin na złożenie zeznania rocznego.
Przy zasadach ogólnych, podatku liniowym i ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych termin na złożenie zeznań jest ujednolicony i jest to 30 kwietnia, co oznacza, że roczny druk rozliczenia składki zdrowotnej należy wykazać w deklaracji za kwiecień i przekazać ją do 20 maja.
Sprawdź także: Zmiany przepisów dla e-commerce. Co się zmieniło od stycznia 2023?
Rozliczenie roczne składki zdrowotne jest różne dla poszczególnych form opodatkowania działalności.
Rok składkowy trwa od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego, a roczną podstawą wymiaru składki jest dochód z działalności gospodarczej, który został ustalony zgodnie z przepisami ustawy o PIT (w skrócie: przychody minus koszty ich uzyskania i zapłacone składki ZUS, o ile nie zostały one wcześniej uwzględnione w kosztach).
Wyjątkami obniżenia dochodu, wg ZUS, jest wyłączenie możliwości odliczenia od dochodu straty z działalności, oraz niemożność zaliczenia do kosztów wydatków, które przedsiębiorca ponosi podczas zawieszenia działalności, a także ulgi na złe długi.
Ulga na złe długi jest możliwością, wg ustawy o PIT, która pozwala obniżyć dochód o kwotę, której kontrahent nie zapłacił, po upływie 90 dni od terminu płatności za fakturę.
Wyliczenia dochodu do podstawy składki zdrowotnej obejmują również różnice remanentowe.
W przypadku ujemnych różnic dochód stanowiący podstawę do składki zdrowotnej zostanie zmniejszony, a w sytuacji, gdy jednak wystąpią dodatnie różnice remanentowe, przedsiębiorca będzie musiał o ich wartość zwiększyć swój dochód.
WAŻNE - za 2022 r. obowiązują przepisy szczególne, które stanowią, że do rocznego dochodu uwzględnia się wyłącznie remanent obniżający dochód przedsiębiorcy.
Wartość minimalnej rocznej podstawy składki zdrowotnej za 2022 r. wynosi 36 120 zł, co pomnożone przez obowiązkowe 9 proc. wartości tej podstawy, dla zasad ogólnych na skali podatkowej, daje minimalną kwotę do zapłaty w wysokości 3250,80 zł za 2022 r.
W przypadku podatku liniowego zasady ustalania dochodu są analogiczne jak dla rozliczenia na zasadach ogólnych, z tym że wysokość składki zdrowotnej to 4,9 proc. od uzyskanego dochodu.
Zapłacone składki podatnicy liniowi mogą jednak odliczyć od dochodu lub zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, ale tylko do wysokości 8700 zł rocznie.
Sprawdź także: Podwyżka ZUS od 2023 r. - wszystko, co musisz wiedzieć
Dla tej formy opodatkowania składka zdrowotna jest zryczałtowana i w zależności od uzyskanego przychodu rocznego ma trzy progi:
Osoby na ryczałcie mogą odliczyć od swojego przychodu połowę zapłaconej składki zdrowotnej zarówno za siebie, jak i osoby współpracujące.
Przedsiębiorcy, którzy wybrali korzystanie z opodatkowania przychodów ryczałtem, mieli, na początku roku 2022, możliwość wyboru rozliczania składki na podstawie przychodu z poprzedniego roku lub bieżącego przychodu.
W przypadku osób rozliczających się za pomocą narastającego przychodu w ciągu roku, po przekroczeniu kolejnych progów będą musieli dopłacić składkę w rocznym rozliczeniu.
Natomiast zmiana przepisów podatkowych od lipca 2022 r. umożliwiła podatnikom zmianę formy opodatkowania z ryczałtu na skalę podatkową.
W takiej sytuacji przedsiębiorca, zmieniając formę opodatkowania w ciągu roku, jest zobowiązany osobno obliczyć składkę zdrowotną dla ryczałtu za okres od stycznia do czerwca 2022 roku oraz odrębnie od lipca do grudnia 2022 r. dla przepisów obowiązujących dla skali podatkowej.
Dla osób, które zdecydują się na zmianę formy opłacania podatku dochodowego po zakończeniu roku, muszą dokonać przeliczeń księgowych swoich kosztów, aby ustalić dochód do podstawy składki zdrowotnej.
Deklarację roczną do ZUS składa się w takim przypadku jedną - do 20.05.2023 r.
Jeśli przedsiębiorca prowadzi więcej niż jedną działalność rozliczanych tą samą formą opodatkowania, wówczas, do ustalenia rocznej składki zdrowotnej będzie należało zsumować przychody i koszty wszystkich działalności.
W przypadku, gdy prowadzone przedsiębiorstwa mają odrębną formę opodatkowania, dla każdego z nich należy obliczyć osobno ustalić kwotę rocznej składki zdrowotnej.
Sprawdź także: Zmiany podatkowe w 2023 roku - czego powinniśmy się spodziewać?
Przedsiębiorca, który zamknął lub zawiesił działalność gospodarczą w trakcie roku, również ma obowiązek złożenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej w deklaracji za kwiecień kolejnego roku.
Jeśli w rocznej deklaracji składki zdrowotnej u przedsiębiorcy wystąpi konieczność dopłaty składek, to zgodnie z ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, art. 81, dokonuje się tego poprzez wpłatę kwoty stanowiącej różnicę między roczną składką na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od rocznej podstawy a sumą składek na ubezpieczenie zdrowotne wynikającą ze złożonych dokumentów za poszczególne miesiące roku składkowego albo roku kalendarzowego.
Termin na dokonanie dopłaty to 20 maja.
W sytuacji, gdy w rozliczeniu rocznym wyniknie nadpłata, przedsiębiorca może wnioskować o jej zwrot na konto bankowe, aby jednak ZUS dokonał zwrotu nadpłaty, muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki:
Jeśli przedsiębiorca nie złoży takiego wniosku o zwrot nadpłaty do ZUS-u, kwota zwrotu podlegać będzie rozliczeniu na koncie płatnika na pokrycie przyszłych należności za składki ZUS.