Sandra Wiśniewska, 2023-01-30
Wraz z nowym rokiem zostały wprowadzone nowe regulacje w kodeksie pracy. Nowelizacje przyniosą wiele zmian zarówno dla pracowników, ale również pracodawców, warto zatem mieć świadomość, jakie zmiany weszły w życie wraz z dniem 10 stycznia 2023.
W życie zostaną wprowadzone nowe przepisy dotyczące m.in. pracy zdalnej czy kontroli trzeźwości pracowników. To jednak dopiero początek zmian, które są przewidziane na rok 2023, bowiem już na marzec prognozuje się realizację dyrektywy unijnej 2019/1152 (o tym w dalszej części artykułu). Na razie skupmy się na tym, co wkrótce zacznie nas obowiązywać.
Kodeks pracy w roku 2023 zwrócił szczególną uwagę na pracę zdalną, której popularyzację zawdzięczamy pandemii. Chociaż COVID-19 nie jest już uznawany za zagrożenie na większą skalę, to taka formuła pracy dobrze się przyjęła i funkcjonuje do dziś. Ponadto, od 2023 roku, praca będzie mogła być wykonywana całkowicie lub częściowo w wybranym przez pracownika miejscu, jeśli uzgodni to wcześniej z pracodawcą. Również już w trakcie zatrudnienia pracownik może wnioskować o pracę zdalną; wnioskować może również pracodawca o oddelegowanie pracownika do jego domowego biura, pod warunkiem, że:
1) pracownik poświadczy, że posiada odpowiednie warunki lokalowe i techniczne, a także że zapoznał się z zasadami ochrony danych osobowych poza miejscem pracy i z ryzykiem zawodowym,
2) występuje stan nadzwyczajny, epidemiologiczny lub inne zagrożenie,
3) pracodawca nie jest w stanie tymczasowo zapewnić odpowiednich warunków pracy w siedzibie firmy z przyczyn niezależnych od niego.
Warto również pamiętać, że pracodawca musi wówczas zapewnić pracownikowi wsparcie techniczne oraz zwrócić koszty związane ze zużyciem energii elektrycznej czy usługami telekomunikacyjnymi niezbędnymi do pracy.
Sprawdź także: Praca zdalna to jest to! Choć ma też minusy. Case Fakturownia.pl
Wraz z nowelizacją, możliwa będzie prewencyjna kontrola trzeźwości pracowników. Kontrola może odbyć się tylko wówczas, gdy jest ona niezbędna do zachowania bezpieczeństwa pracowników, osób trzecich lub ich mienia, a pracodawca jest zobowiązany określić w aktach wewnątrzzakładowych to, która grupa pracowników ma podlegać kontroli oraz w jaki sposób kontrola ma przebiegać. Warto również nadmienić, że pracodawca może prewencyjnie kontrolować osobę pracującą w trybie zdalnym, jednak wizytę należy uprzednio zapowiedzieć.
Diety krajowe to ryczałty przysługujące pracownikowi z tytułu podróży krajowej, o ile spędził on w podróży służbowej więcej niż 8 godzin na dobę. W 2023 stawki diet krajowych wzrastają do:
Warto pamiętać, że jeśli podróż trwa mniej niż 12 godzin (ale wciąż więcej niż 8) to pracownikowi przysługuje jedynie 50% diety krajowej. Znaczenie ma również to czy pracownik otrzymał wyżywienie - jeśli ma zapewnioną darmową kolację czy śniadanie, kwotę pomniejszamy o 25%, zaś jeśli otrzymał bezpłatny obiad - o 50%.
W tym obszarze również możemy spodziewać się zmian, bowiem od stycznia 2023 roku wprowadzono wzrost dofinansowań wynagrodzenia dla pracowników ze znacznym stopniem niepełnosprawności, co oznacza, że pracodawca od bieżącego roku otrzyma:
Dla wielu niezbyt optymistyczną informacją będzie to, że w 2023 wzrosną również składki z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Nie mogą wynosić one mniej niż 1047 złotych, co stanowi 30% minimalnego wynagrodzenia w pierwszej połowie 2023 roku.
Sprawdź także: Podwyżka ZUS od 2023 r. - wszystko, co musisz wiedzieć
W 2023 płaca minimalna wzrośnie - najpierw, wraz z 1 stycznia 2023, wyniesie ona 3490 złotych; za to już w lipcu przewiduje się kolejną podwyżkę, tym razem do 3600 złotych brutto. Wzrosną również stawki godzinowe (22,80 zł brutto w pierwszej połowie roku i 23,50 zł brutto w drugiej połowie roku).
Sprawdź także: Pensja minimalna od 2023 roku - wszystko, co musisz wiedzieć
W dniu 20 czerwca 2019 roku ogłoszona została dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152, której celem jest wprowadzenie większego balansu między życiem prywatnym a zawodowym, nazywana również z angielskiego “work life balance”. Chociaż ustawiono ją niemal cztery lata temu, a w Polsce zmiany miały zostać wprowadzone w sierpniu ubiegłego roku, wciąż opracowywane są szczegóły. Przewiduje się, że regulacje w związku z dyrektywą wejdą w życie na przełomie lutego i marca 2023 roku. Co zyskają pracownicy w ramach “work life balance”? Szczegóły poniżej.
Już w tym roku pracownicy, niezależnie od stażu pracy, będą mogli uzyskać urlop opiekuńczy nie tylko na dziecko, ale również na inną, bliską osobę zamieszkującą w gospodarstwie domowym, która będzie wymagała opieki ze względu na szczególne okoliczności (np. choroba). Urlop opiekuńczy pozostaje bezpłatny, ma wymiar 5 dni i będzie przyznawany po złożeniu stosownego wniosku.
Urlop rodzicielski zostanie wydłużony z 32. tygodni do 41. tygodni, przy czym oboje rodziców otrzymają 9. tygodni niezbywalnego urlopu rodzicielskiego. Ojciec dziecka nie będzie mógł przekazać 9 tygodni swojego urlopu matce - ma być to forma aktywizacji ojców do opieki nad dzieckiem.
Unijna dyrektywa ma zagwarantować nam również prawo do wykorzystania 2 dni roboczych (lub 16 godzin) zwolnienia z pracy z powodu tzw. siły wyższej. Wolny dzień będzie odpłatny w wysokości 50% wynagrodzenia podstawowego za dany dzień pracy. Pracownik może skorzystać z niego w nagłym wypadku (np. choroba, wypadek) oraz w dowolnym dniu.
Wprowadzenie dyrektywy będzie również oznaczać dla pracodawców konieczność podania przyczyny w przypadku rozwiązania umowy o pracę na czas określony, choć wciąż trwają legislacyjne związane z tym punktem.
Sprawdź także: Umowa o pracę a umowa zlecenie - poznaj różnice
Dyrektywa ma również na celu ułatwienie rodzicom opieki nad dzieckiem do 8. roku życia i zaoferowanie rodzicom tzw. elastycznej pracy (np. w formie zdalnej), jednak wniosek o taki tryb należy złożyć z 21-dniowym wyprzedzeniem (co wyklucza korzystanie z niego w nagłych wypadkach), a pracodawca nie ma obowiązku rozpatrzyć prośby pozytywnie.