Jak inflacja wpływa na noty odsetkowe, a tym samym na żądanie zapłaty odsetek za zwłokę w zapłacie należności za fakturę

Powszechny wzrost poziomu cen w gospodarce nazywamy inflacją. Powoduje ona głównie spadek siły nabywczej pieniądza, co oznacza, że za tę samą kwotę możemy nabyć mniej usług i towarów. Inflacja w okresie od października 2021 do lipca 2022 wzrosła o rekordowe 8,8%.

Wzrost inflacji na przestrzeni ostatnich miesięcy

Tabela poniżej ilustruje wysokość inflacji w poszczególnych miesiącach:

Miesiąc	Wartość inflacji (%)
IX 2022	17,2
VIII 2022	16,1
VII 2022	15,6
VI 2022	15,5
V 2022	13,9
IV 2022	12,3
III 2022	11,0
II 2022	8,5
I 2022	9,4
XII 2021	8,6
XI 2021	7,8
X 2021	6,8

Przyczyna powstania inflacji oraz jej skutki

Jedną z najważniejszych metod na powstrzymanie wzrostu inflacji oraz zmniejszenie konsumpcji w Polsce jest podwyższanie stóp procentowych NBP przez Radę Polityki Pieniężnej. Przez to wzrastają raty kredytów, a wraz ze wzrostem stóp procentowych rośnie również wysokość odsetek za nieterminowe płatności różnego rodzaju zobowiązań. 

Sprawdź także: Nota korygująca do faktury. Kiedy i jak ją wystawić?

Odsetki ustawowe wg kodeksu cywilnego

Kodeks Cywilny rozróżnia trzy rodzaje odsetek ustawowych:

• odsetki należne od sumy pieniężnej opisane w art. 359 KC. Naliczanie tych odsetek następuje od kwoty pożyczonego kapitału przez pożyczkodawcę. Sąd wobec dłużnika nakłada tę formę odsetek jako sankcję,
• odsetki za opóźnienie - uregulowane w art. 481 KC: jeżeli dłużnik nie płaci zobowiązania - wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia. Zgodnie z Kodeksem Cywilnym za opóźnienie odsetki przysługują wierzycielowi nawet wtedy, kiedy nie poniósł on żadnej szkody. Odsetki za opóźnienie powinny zostać jasno określone w umowie pomiędzy stronami. Maksymalna wysokość odsetek w stosunku rocznym nie może przekraczać dwukrotności wysokości ustawowych odsetek za opóźnienie, jeśli jednak stopa odsetek nie została określona przy zawieraniu umowy, wierzyciel ma prawo do odsetek ustawowych za opóźnienie - ich wysokość określa Minister Sprawiedliwości w drodze obwieszczenia,
• odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych reguluje art. 4 pkt 3 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Odsetki te dotyczą wyłącznie świadczeń pieniężnych z umowy pomiędzy przedsiębiorcami.

Sprawdź także: Nota księgowa - co to jest i kiedy można ją wystawić?

Odsetki za opóźnienie

Wysokość odsetek za opóźnienia oblicza się według poniższego wzoru:

    bieżąca stopa referencyjna + 5,5 punktu procentowego

Pomocnymi narzędziami do obliczania wysokości odsetek są ogólnodostępne kalkulatory na stronach internetowych ZUS, MF lub prywatnych firm.

Sprawdź także: Jak wystawić notę odsetkową w Fakturowni

Wzrost odsetek w latach 2021-2022

W 2022 r w wyniku stałego wzrostu stóp procentowych zmianie ulegają wysokości odsetek ustawowych oraz za opóźnienie. Zmiany wysokości odsetek w ostatnich dwóch kwartałach 2022 r przedstawia tabela:

 

Okres	Odsetki ustawowe/za opóźnienie
od 09.03.2022 do 06.04.2022	9% w stosunku rocznym
od 07.04.2022 do 05.05.2022	10% w stosunku rocznym
od 06.05.2022 do 08.06.2022	10,75% w stosunku rocznym
od 09.06.2022 do 07.07.2022	11,50% w stosunku rocznym
od 08.07.2022 do 06.09.2022	12% w stosunku rocznym
od 07.09.2022	12,25% w stosunku rocznym

Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych uzależniona jest od poziomu stopy referencyjnej NBP na dzień 01.01.2022 i od tego dnia ich wysokość wynosi:

• 9,75% w skali roku dla transakcji handlowych, gdzie dłużnikiem jest publiczny podmiot leczniczy,
• 11,75% w skali roku dla transakcji handlowych w których dłużnikami są pozostałe podmioty.

Prognozy inflacji

Według analityków z Instytutu Prognoz i Analiz Gospodarczych (IPAG) w przyszłym roku inflacja wyhamuje do poziomu ok 7,3% na koniec okresu, a średniorocznie pozostanie na poziomie około 11,8 procent. IPAG prognozuje również wzrost PKB Polski do poziomu 4,2%. 

Jak widać prognozy na 2023 wydają się optymistyczne, co wiązać będzie się ze spadkiem cen i ze wzrostem gospodarczym kraju.

Sprawdź także: Podsumowanie września 2022