Ulga na złe długi w VAT – Kto może skorzystać?

Czym jest ulga na złe długi w VAT?

Ulga na złe długi w VAT, uregulowana w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług (art. 89a i 89b), umożliwia wierzycielowi (sprzedawcy) skorygowanie podstawy opodatkowania oraz podatku należnego VAT w sytuacji, gdy kontrahent nie uregulował należności za wystawioną fakturę. Dzięki temu przedsiębiorca nie musi odprowadzać podatku od transakcji, za którą nie otrzymał zapłaty. Mechanizm ten obejmuje zarówno sprzedaż krajową, jak i zagraniczną, pod warunkiem, że miejsce opodatkowania VAT znajduje się na terytorium Polski.

Skorzystanie z ulgi jest prawem, a nie obowiązkiem wierzyciela. Jeśli jednak wierzyciel zdecyduje się na korektę, dłużnik będący czynnym podatnikiem VAT ma obowiązek skorygowania odliczonego wcześniej podatku naliczonego. Rozwiązanie to znajduje zastosowanie również w podatkach dochodowych (PIT i CIT), wspierając przedsiębiorców w zarządzaniu należnościami.

Warunki skorzystania z ulgi na złe długi

Aby skorzystać z ulgi, wierzytelność musi zostać uznana za nieściągalną. Zgodnie z art. 89a ust. 1a ustawy o VAT następuje to, gdy należność nie została:

• uregulowana ani
• zbyta w jakiejkolwiek formie (np. poprzez cesję wierzytelności)

w ciągu 90 dni od upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Ulga na złe długi VAT dotyczy zarówno całej należności, jak i jej części, o ile spełnia warunki nieściągalności.

Warunki dla wierzyciela (sprzedawcy)

Wierzyciel, który chce skorzystać z ulgi, musi spełnić następujące wymagania:

• Transakcja opodatkowana VAT w Polsce – wierzytelność musi dotyczyć sprzedaży towarów lub usług, której miejsce opodatkowania znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
• Status podatnika – wierzyciel musi być czynnym podatnikiem VAT w dniu poprzedzającym złożenie ewidencji i deklaracji JPK_V7M lub JPK_V7K, w której dokonuje korekty in minus (pomniejszenia podstawy opodatkowania i podatku należnego).
• Termin ważności faktury – od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie mogą upłynąć 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
• Brak zapłaty lub zbycia – wierzytelność nie została uregulowana ani zbyta w ciągu 90 dni od upływu terminu płatności.

Warunki dla dłużnika niebędącego czynnym podatnikiem VAT

Jeśli dłużnikiem jest podmiot zwolniony z VAT lub konsument, wierzyciel może skorzystać z ulgi, pod warunkiem że:

• istnieje prawomocne orzeczenie sądu potwierdzające wierzytelność i skierowanie jej na drogę postępowania egzekucyjnego, lub
• wierzytelność została wpisana do krajowego rejestru długów, lub
• ogłoszono upadłość konsumencką dłużnika na podstawie odrębnych przepisów.

Obowiązki dłużnika

Gdy wierzyciel skorzysta z ulgi na złe długi, dłużnik będący czynnym podatnikiem VAT ma obowiązek skorygowania odliczonego wcześniej podatku naliczonego. Korekta ta polega na zmniejszeniu kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel dokonał korekty in minus. Obowiązek ten wynika z art. 89b ustawy o VAT i ma na celu zapewnienie symetrii w rozliczeniach podatkowych między stronami transakcji.

Wierzyciel nie jest zobowiązany do informowania dłużnika o skorzystaniu z ulgi. Musi jednak zgłosić korektę do urzędu skarbowego, co realizuje poprzez oznaczenie korekty w pliku JPK_V7M lub JPK_V7K polem „KorektaPodstawyOpodt”. Dzięki temu urząd skarbowy może zweryfikować, czy dłużnik dokonał odpowiedniej korekty podatku naliczonego.

Ulga na złe długi krok po kroku

Proces skorzystania z ulgi na złe długi w VAT jest stosunkowo prosty, ale wymaga przestrzegania określonych zasad:

1. Weryfikacja nieściągalności – wierzyciel sprawdza, czy upłynęło 90 dni od terminu płatności faktury i czy wierzytelność spełnia warunki nieściągalności.
2. Dokonanie korekty in minus – w pliku JPK_V7M lub JPK_V7K wierzyciel pomniejsza podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego, oznaczając korektę odpowiednim polem.
3. Zgłoszenie do urzędu skarbowego – złożenie pliku JPK_V7M lub JPK_V7K z oznaczeniem korekty umożliwia organom podatkowym weryfikację rozliczeń.

Co w przypadku uregulowania należności?

Jeśli dłużnik ureguluje należność (w całości lub części) lub wierzytelność zostanie zbyta po skorzystaniu z ulgi, wierzyciel ma obowiązek „przywrócenia” skorygowanej wcześniej kwoty w rejestrze VAT sprzedaży. Oznacza to zwiększenie podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego w okresie, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowej zapłaty korekta jest proporcjonalna do otrzymanej kwoty.

Analogicznie, dłużnik, który wcześniej skorygował podatek naliczony, może ponownie odliczyć podatek naliczony w proporcji do uregulowanej należności. Mechanizm ten zapewnia zgodność rozliczeń podatkowych z rzeczywistym stanem płatności.

Podsumowanie

Ulga na złe długi VAT to praktyczne rozwiązanie wspierające przedsiębiorców w zarządzaniu niezapłaconymi fakturami. Umożliwia wierzycielowi korektę podatku należnego, a na dłużnika będącego czynnym podatnikiem VAT nakłada obowiązek korekty podatku naliczonego, co zapewnia równowagę w systemie podatkowym.

Aby skorzystać z ulgi, należy spełnić określone warunki, w tym uprawdopodobnić nieściągalność wierzytelności w terminie 90 dni od upływu terminu płatności. Mechanizm ten, choć niepozbawiony ograniczeń, stanowi cenne wsparcie dla przedsiębiorców dbających o płynność finansową i prawidłowe rozliczenia podatkowe.