Należności umorzone i należności przedawnione – czym są i jak je rozliczać?

Kiedy przedawniają się należności? Czym są należności umorzone?

Na te pytania trudno odpowiedzieć wyczerpująco w dwóch zdaniach. Przygotowaliśmy słownik pojęć pokrewnych oraz ich zestawienie, które pomogą Ci je rozróżnić.

W artykule znajdziesz rozwinięcia definicji:

• Należność przedawniona
• Należność przeterminowana
• Należność nieściągalna
• Należność umorzona
• Wierzytelność

Należność i wierzytelność – czy to to samo?

Wierzytelnością jest uprawnienie wierzyciela do żądania spełnienia danego świadczenia przez dłużnika - w obrocie gospodarczym mogą być to wszelkie przewidywane przychody środków pieniężnych z różnych tytułów, np. wypłaconych zaliczek, sprzedaży produktów, wykonanych robót i usług, rozliczeń z budżetem, pracownikami.

Należność natomiast jest uprawnieniem osoby fizycznej lub prawnej do otrzymania w określonym terminie wyżej określonego świadczenia rzeczowego lub pieniężnego od innej osoby fizycznej lub prawnej.

Należność przedawniona i przeterminowana – czy to to samo?

Należnością przeterminowaną zwyczajowo określa się należność, której termin płatności już upłynął.

Przeczytaj, jak usprawnić kontrolę płatności w Twojej firmie

Natomiast o przedawnieniu mówimy wówczas, gdy upłynął pewien określony w ustawie termin, po którym dłużnik odmawia spełnienia roszczenia wierzyciela.

Należność przedawniona i nieściągalna – czy to to samo?

Pojęcia należność przedawniona i należność nieściągalna nie są tożsame. Należnościami nieściągalnymi są wierzytelności, których egzekwowanie okazuje się niemożliwe. Może tak być w przypadku:

• zgonu lub zaginięcia dłużnika,
• niewypłacalności dłużnika,
• dochodzenia wierzytelności drogą sądową,
• kwestionowania przez dłużnika kwoty należności.

Jednocześnie wierzyciel powinien dysponować dokumentami jednoznacznie dowodzącymi którejś z wyżej wymienionych sytuacji. Może to być zarówno akt zgonu dłużnika jak i protokół nieściągalności wydany przez komornika.

Natomiast przedawnienie należności następuje w przypadku upływu czasu dochodzenia wierzytelności na drodze powództwa cywilnego. Ogólny termin, po którym roszczenia ulegają przedawnieniu to okres 10 lat, liczonych od dnia, w którym powstał obowiązek uregulowania należności. Ze względu na różne rodzaje zobowiązań finansowych, okres przedawnienia niektórych należności został skrócony:

• 3 lata w przypadku roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej
• 3 lata w przypadku roszczeń o świadczenia okresowe
• 3 lata w przypadku należności z tytułu weksli

Uwaga! Obowiązuje on jedynie wystawcę weksla własnego, gdyż dla posiadacza weksla ustawodawca określił roczny termin przedawnienia.

• 2 lata w przypadku roszczeń z tytułu umowy o dzieło, licząc od dnia, w którym nastąpiło oddanie dzieła, lub w którym oddanie działa powinno nastąpić
• 2 lata dla przedsiębiorcy z tytułu powstałej sprzedaży, a więc z tytułu nieuregulowanej płatności za fakturę
• 2 lata z tytułu odsetek za nieterminowe rozliczenie faktury
• 1 rok z tytułu umowy przewozu osób czy mienia oraz z tytułu zawarcia umowy przedwstępnej
• 1 rok w przypadku roszczeń wynajmującego przeciwko najemcy o naprawę uszkodzonego mienia
• 1 rok w przypadku roszczeń najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów za użytkowane rzeczy (kaucja)

Umorzenie wierzytelności i należności

Umorzenie należności oznacza zwolnienie dłużnika z długu w związku z innymi przyczynami aniżeli zapłata, przedawnienie lub nieściągalność. Zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego, zobowiązanie wygasa wówczas, gdy wierzyciel zwalnia z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Likwidacja przepisów o zatorach płatniczych - uzupełnij swoją wiedzę

Aby skutecznie umorzyć wierzytelność, konieczne jest:

• ze strony wierzyciela - oświadczenie woli o zwolnieniu dłużnika z długu,  
• ze strony dłużnika - oświadczenie woli, że zwolnienie to przyjmuje

Dla celów podatkowych warto uzyskać zgodę dłużnika w formie pisemnej. Brak takiego oświadczenia uniemożliwia zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów umorzonej wierzytelności.

Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej ani podatkowej i jako taka nie powinien być traktowany, a przedstawione treści mogą ulec przedawnieniu. Czytelnik wykorzystuje poglądy przedstawione przez Autora dla własnych potrzeb jedynie na własną odpowiedzialność.