Zgodnie z Kodeksem pracy pracownik ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 20 lub 26 dni w roku kalendarzowym, w zależności od stażu pracy:
Do stażu pracy wlicza się nie tylko okres zatrudnienia, ale także inne okresy, takie jak czas nauki (np. ukończenie szkoły wyższej może doliczyć do stażu 8 lat). Wymiar urlopu jest proporcjonalny w przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin lub w pierwszym roku pracy.
Zaległy urlop wypoczynkowy to niewykorzystane dni urlopu, do których pracownik nabył prawo w danym roku kalendarzowym. Zgodnie z Kodeksem pracy urlop powinien być wykorzystany w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Jeśli jednak z różnych powodów urlop nie zostanie wykorzystany, przechodzi na kolejny rok jako urlop zaległy.
Najczęstsze przyczyny powstawania zaległego urlopu to:
Kodeks pracy jasno wskazuje termin: zaległy urlop wypoczynkowy należy wykorzystać najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego. Na przykład urlop niewykorzystany w 2024 roku musi zostać wykorzystany do 30 września 2025 roku.
Termin ten jest bezwzględnie obowiązujący, z wyjątkiem sytuacji, gdy pracownik nie mógł wykorzystać urlopu z powodu czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby lub innych okoliczności uniemożliwiających skorzystanie z urlopu. Niedopełnienie obowiązku udzielenia urlopu może skutkować sankcjami. Zgodnie z art. 282 § 1 Kodeksu pracy nieudzielenie przysługującego urlopu lub bezpodstawne obniżenie jego wymiaru grozi pracodawcy karą grzywny od 1000 zł do 30 000 zł, nałożoną przez Państwową Inspekcję Pracy.
Tak, pracownik może wykorzystać zaległy urlop w połączeniu z urlopem bieżącym, o ile pozwala na to plan urlopów i uzgodnienia z pracodawcą. Przykładowo, w maju można wziąć kilka dni z puli zaległej oraz kilka dni z urlopu przysługującego na bieżący rok. Kluczowe jest jednak to, do kiedy należy wykorzystać zaległy urlop wypoczynkowy – powinien zostać w pełni wykorzystany przed upływem 30 września.
Co do zasady urlop wypoczynkowy nie przepada – jest prawem pracownika chronionym przez przepisy. Jeżeli pracownik nie wykorzystał urlopu do 30 września kolejnego roku, pracodawca i tak ma obowiązek go udzielić, nawet przymusowo. Jednak nieprzestrzeganie terminów może skutkować problemami organizacyjnymi, a dla pracodawcy – ryzykiem odpowiedzialności w przypadku kontroli.
W przypadku rozwiązania umowy o pracę pracodawca ma dwie możliwości:
Ostateczna decyzja o terminie wykorzystania zaległego urlopu należy do pracodawcy, który odpowiada za organizację pracy w firmie. Pracownik może proponować preferowane terminy, ale nie może samodzielnie decydować o wykorzystaniu urlopu bez zgody pracodawcy. W przypadku odmowy pracownika wykorzystania zaległego urlopu w wyznaczonym terminie, pracodawca ma prawo jednostronnie wysłać go na urlop, aby spełnić wymogi prawne.
Zaległy urlop wypoczynkowy to niezbywalne prawo pracownika, które nie ulega przedawnieniu ani utracie. Do kiedy należy wykorzystać zaległy urlop wypoczynkowy? Kluczową datą jest 30 września następnego roku kalendarzowego – do tego czasu urlop musi zostać wykorzystany. Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy powinni aktywnie zarządzać urlopami, aby zapewnić zgodność z przepisami, uniknąć sankcji oraz wspierać zdrową równowagę między pracą a odpoczynkiem. Terminowe udzielanie urlopów sprzyja nie tylko przestrzeganiu prawa, ale także poprawie komfortu pracy i efektywności zespołu.
Wypróbuj za darmo przez 30 dni. Bez opłat instalacyjnych i długotrwałych zobowiązań.