Ustawa stażowa czyli zmiany między działalnością gospodarczą a stażem pracy

Co obecnie wlicza się do stażu pracy?

Do końca 2025 roku staż pracy obejmuje wyłącznie:

• okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę,
• okresy zatrudnienia na podstawie powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

W praktyce oznacza to, że wieloletnia działalność gospodarcza oraz praca na umowach cywilnoprawnych – takich jak zlecenie – nie są obecnie traktowane jako staż pracy. Powoduje to różnice m.in. przy ustalaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego, dodatku stażowego, długości okresu wypowiedzenia czy prawa do nagród jubileuszowych. Nowe przepisy mają na celu wyeliminowanie tych dysproporcji i lepsze odzwierciedlenie faktycznego doświadczenia zawodowego.

Jakie zmiany wprowadza ustawa stażowa?

Ustawa o stażu pracy wprowadza kluczową zmianę: do stażu pracy będą wliczane wszystkie udokumentowane okresy prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej oraz wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia, o ile w tym czasie były opłacane obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne.

Od kiedy przepisy zaczną obowiązywać?

• 1 stycznia 2026 r. – w sektorze publicznym,
• 1 maja 2026 r. – w sektorze prywatnym (po upływie 6 miesięcy od ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw).

Jakie dokumenty będą wymagane?

Podstawowym dokumentem potwierdzającym okresy podlegania ubezpieczeniom będzie zaświadczenie z ZUS, dostępne na nowych formularzach w PUE/eZUS od stycznia 2026 r.

Zaświadczenie ZUS potwierdzi m.in.:

• okresy opłacania składek z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej,
• okresy podlegania ubezpieczeniom z tytułu umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub współpracy,
• zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego w ramach ulgi na start.

Dokumenty alternatywne

Jeśli nie ma możliwości uzyskania zaświadczenia ZUS, można przedstawić inne dokumenty potwierdzające okresy pracy:

Dla działalności gospodarczej:

• wypis z CEIDG,
• potwierdzenia opłacania składek,
• dokumenty z instytucji zagranicznych (w przypadku prowadzenia działalności za granicą).

Dla umów zlecenia:

• kopie umów,
• zaświadczenia od zleceniodawców,
• rachunki lub potwierdzenia wypłat.

Dla spółdzielni rolniczych:

• zaświadczenia ze spółdzielni,
• wpisy w rejestrach członkowskich.

Dokumenty przekazuje się pracodawcy. Jeżeli nie są to dokumenty z ZUS, należy dołączyć krótkie wyjaśnienie dotyczące przedstawionych materiałów.

Do kiedy należy złożyć dokumenty?

Na złożenie dokumentów potwierdzających okresy pracy obowiązuje termin 24 miesięcy od daty wejścia w życie ustawy:

• do 1 stycznia 2028 r. – w sektorze publicznym,
• do 1 maja 2028 r. – u pracodawców prywatnych.

Do którego roku wstecz będzie liczony staż?

Ustawa o stażu pracy nie wprowadza żadnych ograniczeń czasowych.

Wliczone mogą zostać wszystkie udokumentowane okresy działalności lub pracy na zleceniu, niezależnie od tego, jak dawno miały miejsce. Ma to szczególne znaczenie dla osób, które przez lata pracowały poza etatem i dopiero teraz planują podjąć pracę na umowie o pracę.

Czy umowa o dzieło będzie wliczana do stażu pracy?

Nie.

Umowa o dzieło nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i nie jest uznawana jako okres świadczenia pracy. Z tego względu nie zostanie ujęta w stażu pracy.

Na co wpłynie zwiększony staż pracy?

Osoby, które w przyszłości rozpoczną pracę etatową, uzyskają dostęp do szeregu uprawnień wynikających ze stażu pracy, takich jak:

• wyższy wymiar urlopu wypoczynkowego (26 dni po 10 latach stażu),
• wyższy dodatek stażowy,
• prawo do nagrody jubileuszowej lub jej wyższego poziomu,
• dłuższy okres wypowiedzenia,
• wyższa odprawa przy rozwiązaniu umowy,
• dostęp do większej liczby ofert zatrudnienia, w których wymagany jest określony staż pracy.

Ustawa staż pracy a wysokość emerytury

Niestety, ustawa nie ma wpływu na system emerytalny.

Nowe przepisy dotyczą wyłącznie uprawnień pracowniczych, a nie zasad ustalania prawa do emerytury. Wysokość przyszłego świadczenia nadal będzie zależała przede wszystkim od sumy zgromadzonych składek i okresów podlegania ubezpieczeniom emerytalnym.

Staż liczony według nowych zasad dotyczy wyłącznie uprawnień pracowniczych, czyli urlopów, dodatków, odpraw i okresów wypowiedzenia.

Co zmiany oznaczają dla osób prowadzących JDG?

• Okresy prowadzenia działalności wreszcie będą formalnie uznawane jako staż pracy.
• Osoba przechodząca na etat nie rozpocznie od „zera”, lecz od faktycznie przepracowanych lat – np. 10, 15 czy 20.
• Od początku zatrudnienia będzie mogła korzystać z wyższego wymiaru urlopu i pozostałych uprawnień wynikających ze stażu.
• Udokumentowane doświadczenie stanie się istotnym elementem warunków zatrudnienia.

Podsumowanie

Ustawa stażowa to jedno z najważniejszych rozwiązań dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą oraz wykonujących umowy zlecenia. Po raz pierwszy okresy te będą wliczane do stażu pracy, również za lata poprzedzające wejście przepisów w życie.

Kluczowe będzie odpowiednie przygotowanie i złożenie dokumentów w wyznaczonym terminie. Dzięki temu osoba podejmująca pracę etatową będzie mogła korzystać z uprawnień wynikających z realnego, udokumentowanego doświadczenia zawodowego.

 

Zobacz więcej wpisów