Katarzyna Litwińska, 2022-02-03
Wprowadzenie 1.01.2022 roku szeregu zmian w ramach tak zwanego Polskiego Ładu wykreowało nową rzeczywistość podatkową. Innowacji jest tak wiele, że można śmiało mówić o rewolucji. Odnalezienie się w nowych realiach jest trudne zarówno dla firm jednoosobowych, jak i wielkich przedsiębiorstw. Zobaczcie, co wraz z nastaniem nowego roku zmieniło się w podatku od osób prawnych i podatku od dochodów spółek.
Za podatkowy zawrót głowy odpowiada Ustawa z dnia 29.11.2021 o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw Dz.U. z 23 listopada 2021 r. poz. 2105. Na jej mocy w życie weszło wiele zmian. Część funkcjonujących do tej pory obowiązków została zniesiona, ale także pojawiły się nowe obciążenia dla przedsiębiorców. Wielu ekspertów uważa też, że zmiany, które w intencji ustawodawcy miały wyjaśniać, kto i w jakich przypadkach ma prawo do danych ulg, jeszcze bardziej te sytuacje zagmatwały.
Od 2022 roku spółki jawne, których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, są zobligowane do przesyłania urzędowi skarbowemu informacji CIT-15J wraz z załącznikiem CIT/JW na zaktualizowanych formularzach. Nowo utworzone lub powstałe w wyniku przekształcenia spółki jawne będą musiały złożyć stosowny formularz w terminie 14 dni począwszy od daty jej zarejestrowania. Podatnicy zobowiązani są poinformować naczelnika właściwego urzędu skarbowego o wielkości przysługujących im praw do udziału w zysku spółki jawnej bezpośrednio lub za pomocą podmiotów niebędących podatnikami podatku dochodowego.
Od wielu lat emigracja podatkowa była często wybierana przez przedsiębiorców, którzy chcieli unikać nadmiernych obciążeń podatkowych. Choć Polska nie wydaje się być rajem podatkowym, Polski Ład wprowadził szczególną zasadę określania miejsca zarządu na terytorium RP dla podatników, którzy nie mają tutaj siedziby. W praktyce ma to sprowadzać się do uznania faktu, że dane przedsiębiorstwo ma zarząd w Polsce, jeśli osoby/podmioty zasiadające w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających podatnika, mieszkają, mają siedzibę lub zarząd na terytorium Polski w sposób faktyczny.
Skutki wprowadzenia Polskiego Ładu bardzo mocno odczują podatkowe grupy kapitałowe. Zmian w ich funkcjonowaniu i tworzeniu jest naprawdę wiele. Jedną z najbardziej znaczących jest zmniejszenie średniego kapitału zakładowego spółek wchodzących w skład PGK z 500 tys. zł do 250 tys. zł. Ważna jest także możliwość posiadania udziałów przez spółki zależne w innych spółkach zależnych z PGK oraz zniesienie warunku rentowności PGK. Nowym ułatwieniem jest to, że od 1.01.2022 umowa o założeniu podatkowej grupy kapitałowej nie musi być już stworzona w formie aktu notarialnego. Równoważna staje się zwykła umowa pisemna. W ramach PGK będzie można prowadzić również działania restrukturyzacyjne (przekształcenia, połączenia, podziały) oraz rozszerzyć PGK na spółki powstałe z połączenia lub podziału spółek wchodzących w skład PGK. Wyjątkiem będzie sytuacja, jeżeli podział miałby doprowadzić do zmniejszenia podatkowej grupy kapitałowej poniżej dwóch spółek.
Fundusz na cele inwestycyjne to alternatywa dla tak zwanego estońskiego CIT. To rzadko wybierane (dotychczas przez kilkaset polskich firm) preferencyjne rozwiązanie, z którego do 1.01.2022 korzystać mogli tylko przedsiębiorcy, których roczny przychód nie przekraczał 100 milionów złotych. Wprowadzenie Polskiego ładu zniosło ten limit. Sprawiło także, że ze specjalnego funduszu inwestycyjnego, obok spółek akcyjnych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, korzystać mogą także spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne, proste spółki akcyjne i spółdzielnie.
Nowy ład uchylił art. 15e, który wprowadzał limity na koszty z tytułu tzw. usług niematerialnych i licencji ponoszone na rzecz podmiotów powiązanych. Zmienił również art. 15 c. W teorii zmiana ta ma za zadanie wyjaśnić spór pomiędzy fiskusem a podatnikami w sprawie, czy limit finansowania dłużnego, jakie zaliczyć można do kosztów uzyskania przychodów.
Po poprawkach i uchyleniu artykułu 15 e ustawy o CIT, podatnik może zaliczyć do swoich kosztów uzyskania przychodów nadwyżkę kosztów finansowania dłużnego w limicie wyznaczonym przez wartość 30% uzyskanego w roku podatkowym EBITDA albo skorzystać może z „bezpiecznej przystani”. Nie może jednak „łączyć” obu tych limitów i stosować ich jednocześnie.
Sprawdź także: Kalkulator Fakturownia.pl do wyliczenia składek ZUS w 2022 roku
Wprowadzając w życie Polski ład, do ustawy o CIT dodano nowy art. 16 ust. 1 pkt 15b. To z jego treści wynika zakaz zaliczania do kosztów uzyskania przychodu wydatków poniesionych przez spółkę w związku ze świadczeniem wykonanym przez podmiot powiązany albo wspólnika bądź akcjonariusza tej spółki, jeśli taki wydatek stanowi ukrytą dywidendę.
W myśl zapisu z art. 16 ust. 1d ustawy o CIT, ukrytymi dywidendami są koszty spółki będącej podatnikiem, w sytuacji, gdy:
Trzeba pamiętać jednak, że w życie te przepisy wejdą dopiero w 2023 roku.
Zmiany prawne w ramach Polskiego ładu przekładają się również na zmiany w kalkulacji limitu kosztów finansowania dłużnego. Nabywcy udziałów lub akcji otrzymują co prawda możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania kwalifikowanych wydatków na nabycie udziałów lub akcji w ramach ulgi konsolidacyjnej, ale równocześnie nie mają prawa do zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odsetek od finansowania dłużnego uzyskanego od podmiotów powiązanych na nabycie udziałów lub akcji.
W ramach zmian wprowadzonych przez Polski ład w ustawie o podatku dochodowym, wprowadzone zostało nowe obciążenie podatkowe - podatek od przerzuconych odchodów. Nie występująca do tej pory danina dla fiskusa ma w założeniu ustawodawcy pomóc w uszczelnianiu systemu podatkowego.
Przerzuconymi dochodami są koszty poniesione bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu powiązanego dotyczące:
Powyższymi kosztami są także koszty w postaci odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych oraz koszty przypisane w związku z udziałem w spółce niebędącej osobą prawną, z wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych.
Przerzuconymi dochodami w myśl nowego przepisu są koszty poniesione bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu powiązanego z podatnikiem wtedy, kiedy są one należnością tego podmiotu.
Są nimi również wtedy, gdy:
Ustawodawca stworzył dodatkowo zapis, który ma nie wywoływać negatywnych skutków podwójnego opodatkowania. W jego myśl, gdy dochody (przychody) oraz koszty są traktowane jako osiągnięte lub poniesione przez co najmniej jeden inny podmiot lub co najmniej jedną inną osobę fizyczną, dla celów pkt 1 powyżej, uwzględnia się podatek dochodowy faktycznie zapłacony przez te inne podmioty lub osoby fizyczne.
Przerzucone dochody zostają opodatkowane w momencie, w którym suma kosztów poniesionych w roku podatkowym na rzecz podmiotów, w tym podmiotów niepowiązanych przekracza limit 3 proc. sumy kosztów uzyskania przychodów poniesionych w tym roku w jakiejkolwiek formie. Jednocześnie w celu ustalenia wysokości kosztów nie używa się ograniczenia dotyczącego kosztów finansowania dłużnego.
Przepisów o opodatkowaniu przerzucanych dochodów nie stosuje się w zakresie, w jakim koszty stanowiące przedmiot opodatkowania zostały poniesione na rzecz podmiotu powiązanego z kraju położonego w UE i EOG, prowadzącego w tym kraju podlegającą opodatkowaniu rzeczywistą działalność gospodarczą.
Wraz z nadejściem Polskiego Ładu, wprowadzony został minimalny podatek CIT. Wynosi on 10 proc. od podstawy opodatkowania, którą stanowi suma m.in. (i) 4 proc. wielkości przychodów z działalności operacyjnej, (ii) kosztów nabycia określonych usług niematerialnych, poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych (w części przewyższającej 3 mln zł + 5% tzw. podatkowej EBITDA), (iii) kosztów finansowania dłużnego, poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych (w części przekraczającej 30 proc. tzw. podatkowej EBITDA oraz (iv) pozycji związanej z podatkiem odroczonym.
Wprowadzenie podatku minimalnego CIT wiąże się z uchyleniem art. 15e Ustawy o CIT, który to ograniczał koszty tzw. usług niematerialnych.
Minimalny podatek dochodowy ma obciążać głównie spółki wykazujące straty podatkowe lub te, których dochodowość podatkowa w koszyku tzw. zysków operacyjnych jest nie większa niż na poziomie 1 proc.
Od 1.01. 2022 obowiązują nowe przepisy w związku z opodatkowaniem spółek holdingowych. Jednymi z najistotniejszych zmian są zwolnienia z CIT: (i) 95% kwoty dywidend otrzymywanych od spółek zależnych oraz (ii) zysków ze zbycia udziałów (akcji) w spółkach zależnych zbywanych do podmiotów niepowiązanych. Realnie rzecz ujmując, tylko 5 proc.wartości wypłacanej dywidendy będzie podlegało opodatkowaniu stawką 19 proc. CIT.
Trzeba pamiętać także o tym, że Polski Ład zmienia pojęcie spółki holdingowej. Aby móc korzystać z tej formy prawnej, co najmniej 10 proc, udziałów lub akcji będzie musiało mieć tytuł własności przynajmniej przez dwanaście miesięcy. W dodatku, zdefiniowana na nowo spółka holdingowa nie może być spółką tworzącą podatkową grupę kapitałową.
Od 1.01.2022 roku więcej firm będzie mogło skorzystać z formy opodatkowania zwanej “estońskim CIT”. Dedykowane będzie ono spółkom z o.o., akcyjnym, prostym spółkom akcyjnym, komandytowym oraz komandytowo-akcyjnym. By jednak móc zostać płatnikiem “estońskiego CIT”, firma będzie musiała składać się z akcjonariuszy, udziałowców czy wspólników będących tylko i wyłącznie osobami fizycznymi. Ustawodawca nie zawęża grona tylko do Polaków, wśród akcjonariuszy etc. mogą znaleźć się również zagraniczni rezydenci podatkowi.
Obowiązek akcjonariuszy składających się wyłącznie z osób fizycznych to nie jedyny wymóg stawiany chętnym do płacenia “estońskiego CIT”. By skorzystać z tej formy opodatkowania spółka będzie musiała zatrudniać na podstawie umowy o pracę (lub innej umowy podlegającej ZUS) co najmniej 3 osoby w przeliczeniu na pełen etat przez większość roku podatkowego. Jeżeli spółka ma nie więcej niż 2 miliony euro przychodu, w pierwszym roku działalności musi zatrudnić przynajmniej 1 pracownika.
Spółka, która chce korzystać z “estońskiego CIT” nie może mieć udziałów lub akcji w innych podmiotach, musi osiągać większość swojego przychodu z działalności operacyjnej (przychody pasywne m.in. z wierzytelności, odsetek, poręczeń i gwarancji nie mogą stanowić więcej niż 50 proc. przychodów). W dodatku nie może sporządzać sprawozdań finansowych zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości. Od 2022 r. wejście w model rozliczenia estońskim CIT będzie możliwe w trakcie roku podatkowego.
Sprawdź także: Polski Ład. 10 rzeczy, które musisz wiedzieć, jeśli jesteś przedsiębiorcą (fakturownia.pl)
W obowiązującym do 31.12.2021 stanie prawnym nie każde przeniesienie aktywów związane ze zmianą rezydencji podatkowej było opodatkowane podatkiem exit tax (stawka podatkowa dla osób prawnych to 19 proc. podstawy opodatkowania, dla osób fizycznych - 3 lub 19 proc. podstawy opodatkowania). Opłata ta wnoszona była tylko wówczas, gdy wiązała się ona z utratą przez Polskę jurysdykcji podatkowej.
Polski ład wprowadził zmiany, dzięki którym opodatkowaniu exit tax będą podlegały również polskie spółki (lub ich oddziały) łączące się z zagranicznymi koncernami.
Poniżej tylko hasłowo wymienimy zmiany, z jakimi od 1.01.2022 roku muszą liczyć się polscy przedsiębiorcy. Więcej szczegółów na ten temat znajdziecie w kolejnym wpisie na naszym blogu.
Zmianami w PIT i CIT, które dotyczą przedsiębiorców są:
Polski Ład, poza dodatkowymi obowiązkami, wprowadza także kilka ulg dla przedsiębiorców. Poniżej tylko je wyliczamy, a na szczegółowe omówienie zapraszamy do kolejnego wpisu na naszym blogu.
Ulgi z tytułu PIT i CIT dla przedsiębiorców: