Magda, 2021-11-19
FIFO i LIFO to dwie najpopularniejsze metody wyceny i rozchodu zapasów. W artykule wyjaśnimy, na czym polegają. Podpowiemy także, co oznaczają pojęcia fefo, lofo, hifo i avco i gdzie znajdują zastosowanie.
FIFO, LIFO, FEFO, LOFO, HICO i AVCO to metody wyceny i rozchodu zapasów. Każda z nich nadaje procesom konkretny, ustrukturyzowany przebieg i jasne zasady. W ten sposób pozwala osiągnąć konkretne, kluczowe dla firmy cele. Może to być np. zmniejszenie strat, większa elastyczność czy poprawa szybkości realizacji zleceń.
Na czym w praktyce polegają FIFO, LIFO i FEFO?
FIFO (first in first out, z ang. - pierwsze weszło, pierwsze wyszło) zwana także metodą kolejki lub metodą ceny najwcześniejszej to metoda wykorzystywana do wyceny i rozchodu aktywów. Zgodnie z FIFO, produkty wyprodukowane jako pierwsze, powinny być sprzedawane (zużywane, zbywane) także jako pierwsze.
Celem stosowania FIFO jest stworzenie wyceny zapasów końcowych, która posłuży do wyliczenia kosztu zbytych towarów.
Wyliczenie kosztu sprzedanych towarów przy użyciu metody FIFO jest możliwe przez pomnożenie ceny jednostkowej towaru przed liczbę zbytych zapasów. Rozchód składnika aktywów wycenia się kolejno po kosztach (cenach) tych składników aktywów, które jednostka nabyła najwcześniej.
Metoda FIFO pozwala w optymalny sposób zarządzać asortymentem, eliminując tym samym zaleganie towaru w magazynie i straty finansowe. Ułatwia prowadzenie KPIR, minimalizuje ryzyko błędów, jest dobrze znana, godna zaufania i sprawdzona. Ze względu na fakt, że niesprzedane produkty zostały wytworzone stosunkowo niedawno, pozwala także na bardziej precyzyjne odzwierciedlenie wartości rynkowej towaru.
W kontekście podatkowym FIFO zakłada, że aktywa o najstarszych kosztach należy uwzględnić w koszcie sprzedaży towarów w rachunku zysków i strat. Pozostałe zasoby należy dopasować do aktywów ostatnio wyprodukowanych (zakupionych). W przypadku FIFO rozchód należy więc zaksięgować, począwszy od tej jednostki towaru, która została przyjęta do magazynu najwcześniej.
LIFO (last in, first out, z ang — ostatnie weszło, pierwsze wyszło) zwana także metodą najpóźniejszej dostawy to alternatywna dla FIFO metoda wykorzystywana do wyceny i rozchodu aktywów. W przeciwieństwie do FIFO, w LIFO ostatni towar, który trafia do magazynu, opuszcza go jako pierwszy. Metodę LIFO stosuje się zazwyczaj przy magazynowaniu dużej liczby towaru, towarów wielkogabarytowych oraz tych, których data ważności nie ma znaczenia.
Jeśli zastosujesz metodę LIFO, w momencie wydawania produktu z magazynu, będziesz musiał zaksięgować wydanie w wartości ostatnio przyjętego towaru, a gdy jego liczba się wyczerpie, po cenie poprzedniej.
Choć metoda LIFO z reguły obniża dochód netto, w przypadku wzrostu cen (np. w warunkach podwyższonej inflacji), może wygenerować istotne korzyści podatkowe. Jeśli wzrost kosztów będzie długotrwały, oszczędności będą proporcjonalnie wyższe. Dzięki LIFO przedsiębiorcy, którzy notują wzrost cen zakupu produktów lub ich wytworzenia, mogą więc korzystać z ulgi podatkowej. Konsekwencją stosowania LIFO może być jednak również zaniżenie wartości zapasów i stosunkowo skomplikowane prowadzenie księgowości.
Aby przedstawić różnice w wycenie produktów pomiędzy metodą FIFO i LIFO, posłużymy się konkretnym przykładem. Będzie nim przedsiębiorca, który w ciągu miesiąca dokonał zakupu towarów wg następujących parametrów:
Do produkcji wykorzystał 600 kg materiałów.
Jeśli dokona wyceny metodą FIFO:
300 kg x 20 zł/kg + 300 kg x 18 zł/kg = 6 000 zł + 5 400 zł = 11 400 zł
Wartość zapasu: 100 kg x 18 zł/kg + 100 kg x 23 zł/kg = 1 800 zł + 2 300 zł = 4 100 zł.
Jeśli dokona wyceny metodą LIFO:
100 kg x 23 zł/kg + 400 kg x 18 zł/kg + 100 kg x 20 zł/kg = 2 300 zł + 7 200 zł + 2 000 zł = 11 500 zł
Wartość zapasu: 200 kg x 20 zł/kg = 4 000 zł.
Oprócz najpopularniejszych metod — FIFO i LIFO przedsiębiorcy stosują także alternatywy w postaci FEFO, LOFO, HIFO i AVCO.
Czym są w praktyce?
FEFO (first expired, first out, z ang. pierwszy stracił ważność, pierwszy wyszedł). Tę metodę rozchodów stosuje się zazwyczaj wszędzie tam, gdzie dochodzi do zbycia produktów z określonym terminem przydatności do spożycia, np. w sklepach spożywczych czy farmaceutycznych.
Przykład.
Działając zgodnie z zasadą fefo, właściciel sklepu spożywczego powinien w pierwszej kolejności sprzedać produkty z najkrótszym terminem przydatności do spożycia (first expired). Aby tego dokonać, powinien umieścić je na frontowej części półki. Dzięki temu trafią do koszyków klientów jako pierwsze (first out).
Metoda FEFO pozwala przedsiębiorcom zachować najwyższą jakość asortymentu i zminimalizować straty wynikające z utraty terminu przydatności do spożycia. W ten sposób pomaga budować pozytywny wizerunek placówki handlowej, podążającej torem zero waste. To jednak nie wszystko. FEFO pomaga zachować pełną kontrolę nad terminami ważności poszczególnych towarów i obniżyć koszty ich monitorowania.
LOFO (lowest in, first out, z ang. najniższy wchodzi, pierwszy wychodzi) to metoda rozchodów, w ramach której produkty kupione najtaniej (lowest in) są sprzedawane (zużywane) jako pierwsze (first out). W ten sposób w magazynie pozostają te o wyższej wartości. Metoda LOFO znajduje zastosowania w przedsiębiorstwach, które chcą wykazać podwyższoną wartość zapasów.
HIFO (highest in, first out, z ang. najdroższy wchodzi, pierwszy wychodzi) jest przeciwieństwem metody LOFO. W ramach HIFO towary kupione najdrożej (highest in) opuszczają magazyn jako pierwsze/są rozliczane jako pierwsze (first out). Ta metoda znajduje zastosowanie przede wszystkim na rynku funduszy inwestycyjnych. Dzięki zastosowaniu HIFO istnieje bowiem możliwość obniżenia podatku od zysków kapitałowych w danym momencie.
AVCO zwana także metodą średniej ważne polega na księgowaniu zapasów przy wykorzystaniu średniej ważonej ceny ich nabycia. Tę można obliczyć po każdej kolejnej dostawie lub w konkretnym okresie.
Do wyceny rozchodu materiałów metodą AVCO stosuje się następujący wzór:
Cena przeciętna = (wartość materiałów dostępnych do zużycia) / (ilość materiałów dostępnych do zużycia).
AVCO z powodzeniem wykorzystuje się ją do rozchodu materiałów, towarów i produktów.
To, którą z metod zarządzania zapasami warto wybrać, zależy od indywidualnych czynników — celów przedsiębiorstwa, biznesowych planów, branży czy rodzaju asortymentu. Wybór tej jedynej warto więc poprzedzić rzetelną analizą i konsultację z doświadczonym specjalistą. Należy także dodać, że chociaż ustawa o rachunkowości dopuszcza stosowanie metody LIFO, to Międzynarodowe Standardy Rachunkowości dopuszczają tylko FIFO albo metodę szczegółowej identyfikacji bądź metodę średniej ważonej AVCO.