Sandra Wiśniewska, 2023-09-05
W 2018 roku pojawiła się ustawa, zgodnie z którą nie każda działalność gospodarcza musi być wpisana do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Tego rodzaju działalność nosi co prawda znamiona działalności gospodarczej, jednakże spełnia określone wymogi dotyczące przede wszystkim wysokości przychodów. Takie rozwiązanie ma ułatwić prowadzenie “małych biznesów” oraz pomagać na początku przygody z prowadzeniem firmy, kiedy nie generuje ona jeszcze sporych zysków.
Czym jest działalność nierejestrowana i co warto o niej wiedzieć? Jak wygląda prowadzenie tego rodzaju działalności? Czy warto skorzystać z tej opcji? A może lepiej od razu zarejestrować swoją firmę w CEIDG? O wszystkich istotnych kwestiach związanych z działalnością nierejestrowaną przeczytacie w poniższym artykule.
Działalność nierejestrowana wielu jest znana również pod nazwą “działalność nieewidencjonowana”. W polskim prawie pojęcie to funkcjonuje dopiero od 2018 roku, bowiem to właśnie w październiku 2018 roku w życie weszła tzw. “konstytucja biznesu”.
Działalność nierejestrowana to taka, z której przychód nie osiąga kwoty wyższej niż 75% miesięcznego, najniższego wynagrodzenia. W 2024 roku limit przychodu dla działalności nierejestrowanej ulegnie zmianie dwa razy - w pierwszej połowie roku (styczeń-czerwiec) wyniesie 3181,50 zł, a od lipca 2024 r. - 3225 zł. Tego rodzaju działalność nie musi zostać wpisana do CEIDG (Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej), nawet jeśli nosi znamiona działalności gospodarczej. Ma to ułatwić formalności “małym” biznesom, gdyż w istocie działalność nieewidencjonowana charakteryzuje się ograniczoną ilością obowiązków administracyjnych administracyjnych.
Sprawdź także: Jak wystawić fakturę prowadząc działalność nierejestrowaną?
Pierwszy warunek to ten, o którym już wspomnieliśmy: miesięczny przychód firmy (a w nim wszelkie kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, np. po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont) nie może przekroczyć 75% minimalnego krajowego wynagrodzenia miesięcznego. Jest jednak jeszcze jeden warunek: w okresie ostatnich 60 miesięcy osoba nie mogła wykonywać działalności gospodarczej. Zatem, jeśli np. jeszcze rok temu prowadziłeś własną firmę, nie możesz teraz prowadzić działalności nierejestrowanej, niezależnie od Twoich przychodów. Przy czym warto wiedzieć, że na mocy przepisów zawieszenie działalności gospodarczej uważane jest za jej niewykonywanie.
Sprawdź także: Jak założyć działalność gospodarczą?
Są sytuacje, w których działalność gospodarczą należy zarejestrować, a jej dochody pozostają bez znaczenia. Przepisy jasno mówią, że nie można prowadzić działalności nierejestrowanej w tych obszarach, w których:
Sprawdź także: Jak otrzymać dofinansowanie z Urzędu Pracy do działalności gospodarczej?
Taką działalność może prowadzić każda osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych (a więc mająca ukończony 18. rok życia), której przedsiębiorstwo spełnia określone wymogi co do przychodu, a ona sama nie prowadziła działalności rejestrowanej w ciągu ostatnich 5 lat.
Działalności nierejestrowanej nie trzeba w żadnej oficjalny sposób “zakładać”. Nie zgłaszamy jej do ZUS-u, CEIDG czy jakiegokolwiek innego urzędu. Nie musimy również martwić się o żadne wnioski i dokumenty, wystarczy po prostu zacząć działać i wejść na rynek ze swoim biznesem.
Warto tutaj podkreślić, że działalnością nierejestrowaną nie jest wykonanie jednorazowego zlecenia. Jeśli podpiszemy umowę na realizację danej usługi (i taka sytuacja nie miała miejsca wcześniej), to niezależnie od wysokości honorarium nie musimy rejestrować działalności. Dotyczy to jedynie przypadku, w którym realizujemy takie usługi regularnie, a ma to związek z tym, że działalność nierejestrowana powinna nosić cechy działalności gospodarczej - w tym zorganizowanie i ciągłość. Jeśli sytuacja jest jednorazowa, wówczas nie ma przesłanek do kwalifikowania wynagrodzenia za wykonaną usługę jako część dochodu z działalności.
Wiemy już, że prowadzenie działalności nieewidencjonowanej nie wymaga rejestracji, a liczba obowiązków administracyjnych jest ograniczona. Warto jednak wiedzieć, co należy robić jako osoba prowadząca taką działalność.
Obowiązki wynikające z prowadzenia działalności nierejestrowanej:
Warto również podkreślić, że prowadzenie działalności nierejestrowanej nie zwalnia z obowiązków, które “dotyczą wszystkich podmiotów działających w określonych branżach, i które nie są związane z wysokością przychodów”. Dotyczy to m.in. konieczności przestrzegania wymogów sanitarnych czy obowiązku rejestrowania transakcji za pomocą kasy fiskalnej.
Prawo w tym zakresie jasno określa, że “osoba prowadząca działalność nierejestrową nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, tj. konieczności odprowadzania zryczałtowanych składek na ZUS”. Zatem prowadząc działalność gospodarczą nie mamy obowiązku składania żadnych deklaracji ZUS ani uiszczania składek zdrowotnych z tytułu jej prowadzenia.
Ważną informacją jest również to, że jeśli osoba prowadząca działalność nierejestrowaną świadczy jednocześnie usługi (wykonuje umowę świadczenia usług lub umowę zlecenie), to podlega ubezpieczeniom jako zleceniobiorca. Więcej informacji na ten temat znajdziesz tutaj: Działalność nierejestrowa oraz inne sytuacje, w których nie trzeba rejestrować firmy
Jeśli chodzi o podatek dochodowy, to prowadzenie działalności nierejestrowanej nie jest zwolnione z odprowadzania podatku dochodowego. W zeznaniu rocznym PIT należy rzetelnie udokumentować osiągnięte przychody oraz poniesione koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia działalności nierejestrowanej. Jedyną ulgą dla przedsiębiorcy w tym zakresie jest brak obowiązku odprowadzania zaliczek okresowych na podatek dochodowy.
Prowadzenie działalności nierejestrowanej to doskonała opcja dla osób, które prowadzą małe przedsiębiorstwo lub dopiero zaczynają świadczyć swoje usługi na rynku. Nie muszą one przede wszystkim bowiem borykać się z prowadzeniem księgowości (co często przeraża “początkujących przedsiębiorców”) i zaczynać prowadzenie biznesu od szeregu formalności jak rejestracja w CEIDG czy GUS-ie. Są również zwolnione z opłacania okresowych zaliczek na podatek dochodowy oraz składek ZUS, co znacząco ułatwia sprawę w momencie, w którym działalność generuje stosunkowo niskie dochody.
Należy jednak zwrócić uwagę na ograniczenia jakie niesie za sobą taka forma prowadzenia działalności. Ustalony limit przychodów jest stosunkowo niski, a po jego przekroczeniu i tak należy niezwłocznie zarejestrować działalność (nawet jeśli wyższe przychody będą miały miejsce jednorazowo). Jeśli osobie prowadzącej działalność nierejestrowaną zależy na pozostaniu przy takiej formie prowadzenia biznesu, będzie się to wiązało z wieloma ograniczeniami i swoistym sabotowaniem rozwoju własnego przedsiębiorstwa w imię niższych dochodów i mniejszej liczby klientów, co brzmi nieco absurdalnie. Należy również pamiętać o braku możliwości wykonywania działalności, która wymaga koncesji, licencji czy zezwoleń.
Reasumując, działalność nieewidencjonowana to dobra opcja na początek lub w momencie, w którym nie chcemy rozwijać swojego przedsiębiorstwa na szerszą skalę, pozostając przy realizacji niewielkiej liczby zleceń. Należy jednak zastanowić się jaki jest nasz biznes plan oraz obszary działania firmy. Mając pomysł na świetny biznes i jego promocję być może warto od razu zarejestrować działalność i rozwijać ją na szerszą skalę pozyskując kolejnych klientów.
Sprawdź także: Jednoosobowa spółka z.o.o czy jednoosobowa działalność gospodarcza - co wybrać?
Tak, osoba prowadząca działalność nierejestrowaną jest w świetle prawa cywilnego przedsiębiorcą, a w związku z tym musisz pamiętać o Twoich obowiązkach wobec konsumentów jak np. przyjmowanie reklamacji czy zwrotów.
Jeśli Twoja niezarejestrowana do tej pory działalność przekracza ustawową wysokość przychodów, masz 7 dni na złożenie w CEIDG wniosku rejestracyjnego. Przekroczenie limitu jest równoznaczne z tym, że przedsiębiorstwo staje się pełnoprawną działalnością gospodarczą, w której obligatoryjne jest chociażby prowadzenie pełnej księgowości czy odprowadzanie składek.
Oczywiście, działalność nieewidencjonowana również może podlegać kontroli urzędowej.
Sprawdź także: Kontrola w firmie, na czym polega i kto może ją zrobić?